Ἐκ τῆς
Ἀρχιγραμματείας τῆς Ἁγίας καὶ Ἱερᾶς Συνόδου τοῦ Πατριαρχείου Ἀντιοχείας καὶ
Πάσης Ἀνατολῆς
Balamand, τῇ 27ῃ
Ἰουνίου 2016
Κλείνοντας
την έβδομη έκτακτη συνεδρία Της, η οποία είχε ανοίξει τῇ 25ῃ Μαΐου 2016,
συνήλθε, τῇ 27ῃ Ιουνίου 2016, η Αγία και Ιερά Σύνοδος του Πατριαρχείου
Αντιοχείας, υπό την προεδρία της Αυτού Θειοτάτης Μακαριότητος του Πατριάρχου
Αντιοχείας και πάσης Ανατολής κ. Ιωάννου Ι΄, με την συμμετοχή των Σεβασμιωτάτων
Αρχιερέων της Αγιοτάτης και Αποστολικής Εκκλησίας της Αντιοχείας.
Οι Πατέρες
της Συνόδου απηύθυναν τις πατρικές Τους ευχές προς τα τέκνα τους επί τῇ
ευκαιρίᾳ της εορτής των Πρωτοκορυφαίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου, των και
Ιδρυτών της Εκκλησίας της Αντιοχείας, ὲν ᾖ πρώτον ὡνομάσθησαν οἱ μαθηταί
χριστιανοί, και τα τέκνα της Οποίας μαρτυρούν την εκ νεκρών Ανάσταση του
Χριστού, ειδικά εις την Αντιόχεια, την μαρτυρική Συρία, τον βασανισμένο Λίβανο,
τον ματωμένο Ιράκ, και εις τα κράτη του Αραβικού Κόλπου και τις Ιερές
Μητροπόλεις της διασποράς στις δύο Αμερικές, την Αυστραλία και την Ευρώπη. Οι
Πατέρες της Συνόδου μνημόνευσαν τον Αδελφό Τους Μητροπολίτη Χαλεπίου Παύλον
Yazigi, η απαγωγή του Οποίου συνέβη πριν από τρία και πλέον έτη συνοδευόμενη
από την εκούσια τύφλωση όλων, και ο Οποίος παραμένει πάντοτε παρών στις
προσευχές και τις δεήσεις των πιστών, αλλά και καθημερινά στη μαρτυρία της
Εκκλησίας, μαζί με τον συνέταιρό Του Μητροπολίτη Ιωάννη και όλους τους
απαχθέντες. Οι Πατέρες της Συνόδου προσευχήθηκαν και υπέρ αναπαύσεως των ψυχών
όλων των μαρτυρησάντων διά τη Χριστιανική τους Πίτση, ζητώντας τις προσευχές
τους ενώπιον του Θρόνου του Θεού για να στερεώσει την Εκκλησία Του και να δώσει
δύναμη και σοφία στα Τέκνα Του ώστε να μαρτυρούν πιστώς την εκ νεκρών Ανάσταση
του Χριστού ενταύθα και εν τῷ παρόντι.
Οι
Πατέρες επανεξέτασαν το θέμα της
Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας, η
σύγκληση της Οποίας προετοιμάζεται για περισσότερα από πενήντα χρόνια. Την
αναβολή της Οποίας εζήτησε η Εκκλησία της Αντιοχείας δια την ενίσχυση της
ενότητος της Καθολικής Ορθοδοξίας, ώσπου να εξασφαλιστεί η Ορθόδοξος ομοφωνία
περί των επίμαχων θεμάτων της ημερησίας διατάξεως της Συνόδου, και να
εκπληρωθούν οι εκκλησιολογικές προϋποθέσεις για τη συμμετοχή όλων των Ορθοδόξων
Αυτοκεφάλων Εκκλησιών.
Επειδή
αυτό το αίτημα της Εκκλησίας της
Αντιοχείας δεν βρήκε ανταπόκριση,
μαζί με το αίτημα των Εκκλησιών της Ρωσίας, της Βουλγαρίας και της Γεωργίας,
για την αναβολή της Συνόδου, και επειδή η Σύνοδος, η Οποία αρχικώς ήταν
προορισμένη να είναι Πανορθόδοξος, συγκλήθηκε με την απουσία τεσσάρων
Αυτοκεφάλων Εκκλησιών, το ποίμνιο των Οποίων περιλαμβάνει περίπου το μισό
πληθυσμό του συνόλου των Ορθοδόξων Πιστών ανά τον κόσμο,
Επειδή
η πρόσκληση στη Συνέλευση
παρέλειψε ώς βάση της Ορθοδόξου Συνοδικότητος την πλήρη Ευχαριστιακή Κοινωνία
μεταξύ των Εκκλησιών, η Οποία είναι δημιουργικό και θεμελιώδες στοιχείο αυτής
της Συνοδικότητος, αγνοώντας την επίλυση του ζητήματος της εισπήδησης του
Πατριαρχείου Ιερουσολήμων στα όρια του Πατριαρχείου Αντιοχείας πριν την
σύγκληση της Συνόδου, δια της αποφάσεως του Οικουμενικού Πατριαρχείου να
αναβληθούν οι διαπραγματεύσεις πέραν της Συνόδου,
Επειδή
οι δηλώσεις και οι ανακοινώσεις των
συνέδρων Αυτής κατηγόρησαν αδίκως τις απουσιάζουσες Εκκλησίες και
αποστασιοποιήθηκαν από την απόδοση οποιασδήποτε μορφής κατηγορίας στην πλευρά η
οποία διαχειριζόταν το προπαρασκευαστικό στάδιο της Συνόδου,
Και
μετά την εξέταση της ατμόσφαιρας, των δηλώσεων και των τοποθετήσεων της εν τῇ
Νήσῳ της Κρήτης γενομένης Συνέλευσης, αλλά και των αντιφάσεων οι οποίες
κυκλοφορούσαν προσφάτως, ενέκριναν τις ακόλουθες παρατηρήσεις:
1. Οι Πατέρες διαβεβαιώνουν ότι η
Πανορθόδοξος Συνεργασία έχει ως βάση Της την συμμετοχή και την ομοφωνία όλων
των Ορδθοδόξων Αυτοκεφάλων Εκκλησιών. Και υπενθυμίζουν ότι αυτή η αρχή δεν
είναι καινοτομία ή μία αναδυόμενη θέση του Πατριαρχείου Αντιοχείας, αλλά
αποτελεί μία ορθόδοξο σταθερή βάση, την οποίαν εθεμελίωσε ο τρισμακάριστος
Οικουμενικός Πατριάρχης Αθηναγόρας ξεκινώντας τις προπαρασκευαστικές εργασίες
της Συνόδου, και επί τῇ ιδίᾳ συνέχισε μετέπειτα ο Πατριάρχης Δημήτριος, κατά
την εποχή του Οποίου εγκρίθηκαν οι Κανονισμοί των Προκαταρκτικών Συνελεύσεων
της Μεγάλης Συνόδου, των οποίων τα Άρθρα δηλώνουν σαφέστατα ότι η πρόσκληση
οποιασδήποτε Συνοδικής Εργασίας, έστω σε προπαρασκευαστικό επίπεδο, γίνεται από
τον Οικουμενικό Πατριάρχη μετά την συγκατάθεση όλων των Προκαθημένων των
Ορθοδόξων Εκκλησιών, και ότι όλες οι αποφάσεις λαμβάνονται με την ομοφωνία όλων
των Ορθοδόξων Αυτοκεφάλων Εκκλησιών και ύστερα αποστέλλονται στη Μεγάλη Σύνοδο.
2. Οι Πατέρες, επίσης, υπενθυμίζουν ότι
και ο Παναγιώτατος νυν Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος επιβεβαίωσε
αυτόν τον κανόνα στις προπαρασκευαστικές εργασίες της Μεγάλης Συνόδου, ειδικά,
όταν αποφάσισε να αναστείλει τις εργασίες της Προπαρασκευαστικής Επιτροπής το
έτος 1999 λόγῳ της απόσυρσης μίας Εκκλησίας από την αναφερόμενη Σνέλευση. Και
αυτό οδήγησε σε στάση των προπαρασκευαστικών εργασιών της Μεγάλης Συνόδου για
δέκα χρόνια. Και οι Πατέρες αναρωτιούνται πώς η απουσία μίας και μόνο Εκκλησίας
οδήγησε στην αναστολή των προπαρασκευαστικών εργασιών της Συνόδου, ενώ μερικοί
θεωρούν ότι η "Μεγάλη Σύνοδος" δύναται να συγκληθεί με την απουσία
τεσσάρων Ορθοδόξων Αυτοκεφάλων Εκκλησιών!
3. Οι Πατέρες παρατηρούν ότι η αρχή της
ομοφωνίας επιβεβαιώθηκε και όταν συνεχίστηκε εκ νέου η προπαρασκευαστική
εργασία της Συνόδου το έτος 2009, και ότι στην Τέταρτη Προκαταρκτική Σενέλευση
του 2009, η Αντιπροσωπεία του Πατριαρχείου Αντιοχείας, δια στόματος του
μακαριστού συμβούλου Της κ. Alber Laham, τόνισε την αναγκαιότητα της
διατηρήσεως της ομοφωνίας στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων, υπενθυμίζοντας ότι
στην περίπτωση μην επιτεύξεως της ομοφωνίας περί κάποιου θέματος, αποστέλλεται
αυτό το θέμα και πάλι στην Προπαρασκευαστική Επιτροπή για περαιτέρω εξετάσεως,
όπως προβλέπει ο Κανονισμός των Ορθοδόξων Προκαταρκτικών Συνελεύσεων. Η πρόταση
αυτή έλαβε τότε την αποδοχή όλων των συμμτεχουσών Εκκλησιών,
συμπεριλαμβανομένου και του Προέδρου εκείνης της Συνελεύσεως, και η πρόταση
αυτή ήταν η βάση επί τῇ οποίᾳ επιτεύχθηκε η λήψη της αποφάσεως σχετικά με το
θέμα της Ορθοδόξου Διασποράς και τών Επισκοπικών Συνελεύσεων.
4. Οι
πατέρες επαναλαμβάνουν με έμφαση ότι η θέση του Πατριαρχείου Αντιοχείας, η
οποία καλεί στην επίτευξη της ομοφωνίας διά της εξασφαλίσεως της ομοφωνίας όλων
των Ορθοδόξων Αυτοκεφάλων Εκκλησιών περί όλων των θεμάτων, είχε από την αρχή ως
στόχο την διασφάλιση της Ορθοδόξου Ενότητος κατά την προπαρασκευαστική περίοδο
σύμφωνα με την σταθερή Ορθόδοξο Παράδοση. Η Εκκλησία της Αντιοχείας δεν ανέμενε
να μετατραπεί αυτή η προϋπόθεση, την οποία ήθελε μόνο να επαναδιατυπώσει, σε
επίμαχο θέμα, ή να παρακαμφθεί αυτή η σταθερή αρχή από εκείνους οι οποίοι
αρχικώς την καθιέρωσαν και την υπερασπίστηκαν εξ' αρχής θεωρώντας την ώς
διασφάλιση της Ορθόδοξου Ενότητος, η οποία δεν επιτυγχάνεται στην περίπτωση
απομακρύνσεως έστω και μίας Εκκλησίας από τη συμμετοχή στη λήψη των αποφάσεων,
ή στην περίπτωση της αγνόησης των προτάσεών Της. Εδώ, πρέπει να σημειωθεί ότι η
Συνέλευση των Προκαθημένων του 2014 ενέκρινε αυτόν τον κανονισμό αποφασίζοντας
ότι "Ἅπασαι αἱ ἀποφάσεις, κατά τε τήν Σύνοδον καί κατά τό προπαρασκευαστικόν
αὐτῆς στάδιον, λαμβάνονται καθ᾿ ὁμοφωνίαν". Και οι Πατέρες αναρωτιούνται:
Πώς επιτυγχάνεται αυτή η ομοφωνία υπό το φώς της απόρριψης των αποφάσεων Αυτής
της εν λόγῳ Συνελεύσεως (2014), αλλά και της Συνελεύσεως του Σαμπεζύ (2016), εκ
μέρους του Πατριαρχείου Αντιοχείας; Και πώς επιτυγχάνεται η ομοφωνία στην Κρήτη
με την απουσία τεσσάρων Ορθοδόξων Αυτοκεφάλων Εκκλησιών;
5. Οι Πατέρες διαβεβαιώνουν ότι η θέση
της Εκκλησίας της Αντιοχείας, η οποία ζητά την αναβολή της συγκλήσεως της
Μεγάλης Συνόδου στην περίπτωση μην επιτεύξεως της ομοφωνίας περί όλων των
θεμάτων Της, δεν αποτελεί αναδυόμενη ή παροδική θέση. Το Πατριαρχείο Αντιοχείας
δήλωσε αυτή τη θέση Του σαφέστατα σε όλα τα προπαρασκευαστικά στάδια της
Συνόδου κατά τα δύο τελευταία χρόνια, εν αρμονίᾳ με το ρόλο τον οποίο
διαδραμάτιζε πάντοτε η Αντιόχεια, ο οποίος και αρνήθηκε ανέκαθεν την αγνόηση
οποιασδήποτε Αυτοκεφάλου Εκκλησίας στην Πανορθόδοξο Συνεργασία. Συνεπώς, όλα
όσα δημοσιεύθηκαν στα Μέσα Μαζικής Ενημερώσεως περί σιωπηρής αποδοχής της
συμμετοχής στη Σύνοδο εκ μέρους της Εκκλησίας της Ατιοχείας δεν είναι σωστά,
καθώς, και όλες οι αναλύσεις περί των πολιτικών διαστάσεων της απουσίας του
Πατριαρχείου Αντιοχείας από την Συνέλευση της Κρήτης, οι οποίες κυκλοφορούν
προσφάτως, παραμένουν στο πλαίσιο πολιτικών αναλύσεων και απέχουν πολύ της
αλήθειας. Η "κατ' Οικονομίαν" αποδοχή της συμμετοχής στις
προπαρασκευαστικές εργασίες της Συνόδου εκ Μέρους του Πατριαρχείου Αντιοχείας
δεν σημαίνει την εγκατάλειψη των προαναφερθέντων θέσεών Του, αλλά επιβεβαιώνει
την συνέχιση της καταβολής των προσπαθειών δια την εξάλειψη των εμποδίων, τα
οποία εκώλυον, και συνεχίζουν να κωλύουν, την σύγκληση της Συνόδου.
6. Οι Πατέρες απορούν για την θέση
μερικών Εκκλησιών, οι οποίες καλούσαν τελευταίως στην παράκαμψη του Κανονισμού
Ομοφωνίας, ή και προσπαθούν να τον ερμηνεύσουν εν αντιθέσει προς αυτό που
προβλέπεται στους Κανονισμούς των Προκαταρκτικών Ορθοδόξων Συνελεύσεων, τους
οποίους ενέκριναν και συνυπέγραψαν όλες οι αντιπροσωπείες το 1986, και επί τῇ
βάσει τους λειτουργούσαν όλες κατά την Πέμπτη Προκαταρκτική Συνέλευση τον
Οκτώμβριο του 2015. Καθώς και απορούν για τις θέσεις, οι οποίες εκφράζονται
τελευταίως υποδηλώνοντας ότι η σύγκληση της Συνόδου στην προγραμματισμένη
ημενρομηνία είναι σημαντικότερη από Συνοδικότητα της Εκκλησίας και την Ενότητά
Της. Σε αυτόν τον τομέα, η Εκκλησία της Αντιοχείας ευχαριστεί όλες τις
Εκκλησίες οι οποίες υποστήριξαν την σωστή θέση Της, ιδιαίτερα τις Αγιοτάτες
Εκκλησίες της Ρωσίας, Γεωργίας, Βουλγαρίας και Σερβίας.
7. Οι Πατέρες υπενθυμίζουν στους εν Κρήτη
συναξάντας Αδελφούς Τους το περιεχόμενο του Άρθρου 17 του Κανονισμού των
Προκαταρκτικών Συνελεύσεων της Ορθοδόξου Εκκλησίας, το οποίο θεωρεί ότι:
"σε περίπτωση μην επιτεύξεως της ομοφωνίας των αντιπροσωπειών περί κάποιου
θέματος κατά την διάρκεια της συζητήσεώς του εν τῇ Συνελεύσει, δεν λαμβάνεται
τότε απόφση περί αυτού, και αποστέλλεται εκ μέρους της Προπαρασκευαστικής
Γραμματείας της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου προς εξέταση και περαιτέρω μελέτη και
προετοιμασία σύμφωνα με τη γνωστή στο πανορθόδοξο επίπεδο διαδικασία ".
Καθώς, και το περιεχόμενο του 4ου Άρθρου του ιδίου Κανονισμού, το οποίο
επισημαίνει ότι: "κανένα θέμα δε δύναται να διαγραφεί ή να προστεθεί του
Καταλόγου των Θεμάτων, τα οποία είχαν προπαρασκευαστεί με ομοφωνία σε πανορθόδοξο
επίπεδο, τουλάχιστον μέχρι την ολοκλήρωση της εξετάσεώς τους. Και στη συνέχεια
συγκαλείται η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος". Και οι Πατέρες αναρωτιούνται, πώς
μπορεί να συγκληθεί η Μεγάλη Σύνοδος πρίν την εκπλήρωση της προπαρασκευαστικής
εργασίας των θεμάτων της ημερησίας διατάξεως, και με την ύπαρξη επιφυλάξεων δύο
Αυτοκέφαλων Εκκλησιών στο κείμενο του εγγράφου "Ο Γάμος και τα Κωλύματά
Του", και χωρίς την ρητή συγκατάθεση του Πατριαρχείου Αντιοχείας για την
διαγραφή τριών βασικών θεμάτων εκ των διατάξεών της, δηλαδή του Εκκλησιαστικού
Ημερολογίου, των Διπτύχων και του Αυτονόμου και του τρόπου ανακηρύξεως αυτού.
8. Οι Πατέρες της Συνόδου διαβεβαιώνουν
ότι, απέναντι στην γνωστή πραγματικότητα την οποίαν δημιούργησε η Συνέλευση της
Κρήτης και βιώνει ο Ορθόδοξος κόσμος, η ομοφωνία των Ορθοδόξων Αυτοκεφάλων
Εκκλησιών παραμένει ο χρυσός κανόνας για την διασφάλιση της Ενότητος του
Ορθοδόξου Κόσμου, και θεωρούν ότι αυτός ο κανόνας ήταν, και θα παραμένει, η
σταθερή βάση, επί τῇ οποίᾳ στηρίζεται το μέλλον της Εκκλησίας, προκειμένου,
ειδικά, να ξεπεραστούν οι επιπτώσεις της Συνελεύσεως της Κρήτης.
9. Όσον αφορά τις φωνές οι οποίες θεωρούν
την Συνέλευση της Κρήτης ως Οικουμενική Σύνοδο που λειτουργεί σύμφωνα με τους
κανονισμούς της συγκλήσεως των Οικουμενικών Συνόδων, οι Πατέρες υπενθυμίζουν σε
εκείνους τους αδελφούς ότι, και εκ της αρχής του Εικοστού Αιώνος, οι Ορθόδοξοι
Αυτοκέφαλοι Εκκλησίες συμφώνησαν ότι, αντί για πρόσκληση σε Οικουμενική Σύνοδο,
η πρόσκληση να είναι σε Πανορθόδοξο Σύνοδο, και όρισαν, στη Συνέλευση της Ρόδου
1961, την ημερήσια διάταξη και τους τρόπους λειτουργίας Της, συνεχίζοντας τις
προετοιμασίες της συγκλήσεώς Της για περισσότερες από πέντε δεκαετίες. Και
συμφώνησαν επίσης, λόγῳ του ειδικού χαρακτήρα αυτής της Συνόδου, να μην
εκπροσωπηθούν όλοι οι Επίσκοποι της Ορθοδόξου Οικουμένης, όπως επιβάλλει η
Ορθόδοξος Παράδοση, και ότι οι αποφάσεις Της λαμβάνονται με ομοφωνία όλων των
Αυτοκεφάλων Εκκλησιών επί τῇ βάσει του κανονισμού ότι η κάθε Αυτοκέφαλος
Εκκλησία έχει μία ψήφο. Ως εκ τούτου, η πορεία αυτή αντικρούει κάθε ισχυρισμό
που θεωρεί τη Συνέλευση της Κρήτης ώς Οικουμενική Σύνοδο η οποία εφαρμόζει τους
προβλεπόμενους κανονισμούς των Οικουμενικών Συνόδων, και επιβάλλει στους
σμμετέχοντές Της, εάν θελήσουν να την αποκαλέσουν Πανορθόδοξο Σύνοδο, την
διατήρηση των προορισμένων κανονισμών Της. Και αυτό δεν πραγματοποιήθηκε για
τους προαναφερθέντες λόγους.
Επί δε
τούτοις, οι Πατέρες της Ιεράς Συνόδου του Πατριαρχείου Αντιοχείας, παρατηρώντας
ότι η Συνέλευση της Κρήτης δεν εκπληρώνει τις προϋποθέσεις ούτε καν για την
σύγκληση της Προκαταρκτικής Συνελεύσεως της Μεγάλης Συνόδου, επί τῇ βάσει του
Κανονισμού του 1986 των Προκαταρκτικών Συνελεύσεων της Οροδόξου Εκκλησίας, ο
Οποίος ισχύει μέχρι στιγμής και προβλέπει ότι η σύγκληση αυτής της Συνελεύσεως
απαιτεί την συγκατάθεση όλων των κατά τόπους Ορθοδόξων Αυτοκέφαλων Εκκλησιών
για την σύγκληση της Συνελεύσεως (Άρθρ. 2), και ότι η λήψη αποφάσεων κατά την
Συνέλευση γίνεται με την ομοφωνία άπαντων των Ορθοδόξων Αυτοκέφαλων Εκκλησιών
(Άρθρ. 16), οι οποίες προϋποθέσεις δεν εκπληρώνονται στη Συνέλευση της Κρήτης,
Οι
Πατέρες της Αγίας και Ιεράς Συνόδου του Πατριαρχείου Αντιοχείας ομοφώνως
απεφάσισαν τα εξής:
1. Να θεωρήσουν την Συνάντηση της Κρήτης
ώς μία προκαταρκτική Συνέλευση της Πανορθοδόξου Μεγάλης Συνόδου, επομένως, και
να θεωρήσουν ότι τα έγγραφά Της δεν είναι τελικά, αλλά ανοιχτά προς συζήτηση
και πρός τυχόν τροποποιήσεις όταν συγκληθεί η Μεγάλη Σύνοδος της Ορθοδόξου
Εκκλησίας με την παρουσία και τη συμμετοχή όλων των Ορθοδόξων Αυτοκέφαλων
Εκκλησιών.
2. Να
αρνηθούν την απόδοση του συνοδικού χαρακτήρα σε οποιανδήποτε ορθόδοξο
συνέλευση, στην οποία δεν συμμετέχουν όλες οι Ορδόδοξοι Αυτοκέφαλοι Εκκλησίες.
Και να διαβεβαιώσουν ότι η αρχή της ομοφωνίας εξακολουθεί να είναι ο βασικός
κανόνας ο οποίος διέπει τις διορθοδόξους σχέσεις. Η Εκκλησία της Αντιοχείας,
επομένως, αρνείται την ονομασία της Συνελεύσεως της Κρήτης ώς "Μεγάλης και
Πανορθοδόξου Συνόδου ή Μεγάλης και Αγίας Συνόδου".
3. Να τονίσουν ότι όλες οι αποφάσεις,
αλλά και όλα όσα εκδόθηκαν εκ της Συνελεύσεως της Κρήτης, δεν δεσμεύουν κατά
οποιονδήποτε τρόπο το Πατριαρχείο Αντιοχείας και πάσης Ανατολής.
4. Να
αναθέσουν στη "Συνοδική Επιτροπή Παρακολούθησης" την ευθύνη να
παρακολουθήσει τις συνέπειες και τις επιπτώσεις της Συνελεύσεως της Κρήτης, να
λάβει τα απαραίτητα σχετικά μέτρα, και να υποβάλει μία λεπτομερή έκθεση στην
Ιερά Σύνοδο του Πατριαρχείο Αντιοχείας στην επόμενη συνοδική συνεδρία Της.
5. Να καλέσουν τους πιστούς να
συνοδεύσουν τους Πατέρες της Ιεράς Συνόδου του Πατριαρχείου Αντιοχείας με τις
προσευχές τους για την διατήρηση και την εκδήλωση της Ορθοδόξου Χριστιανικής
Μαρτυρίας στο σημερινό κόσμο.
